Algemeen
De gemeente Langedijk werkt op vele fronten samen. Binnen dit scala aan samenwerkingsvormen zijn verbonden partijen de (zelfstandige) organisaties waaraan de gemeente zich bestuurlijk én financieel verbonden heeft. Een verbonden partij komt tot stand wanneer een publiek belang aan de orde is bij de uitvoering van een taak, die de gemeente niet persé zelf hoeft uit te voeren, en andere instrumenten, zoals inkoop of subsidie, niet toereikend zijn. Het heeft in dat geval een meerwaarde om een zelfstandige organisatievorm te kiezen die het beste past bij de publieke taak. En deze taak bepaalt dan of een publiekrechtelijke, of een privaatrechtelijke organisatie passend is.

De definitie van een verbonden partij, zoals opgenomen in het BBV luidt als volgt: ‘een verbonden partij is een privaatrechtelijke of publiekrechtelijke organisatie, waarin de provincie of de gemeente een bestuurlijk én een financieel belang heeft’.

Publiekrechtelijke organisaties zijn de gemeenschappelijke regelingen die op grond van de Wet Gemeenschappelijke regelingen (Wgr) in het leven zijn geroepen. Daarvan zijn lichtere en zwaardere vormen te onderscheiden. Privaatrechtelijke organisaties zijn, onder andere, stichtingen, vennootschappen en verenigingen en vinden hun wettelijke bepalingen in het Burgerlijk Wetboek.
Een gemeente heeft een bestuurlijk belang als zij zeggenschap heeft, dit kan door:

• het hebben van een zetel in het bestuur door een vertegenwoordiger van de gemeente, of
• het hebben van stemrecht.

Een gemeente heeft een financieel belang als zij middelen ter beschikking heeft gesteld die:

• ze kwijt is in geval van faillissement van de verbonden partij (leningen/aandelenkapitaal) en/of:
• ze aansprakelijk gesteld kan worden (borgstellingen/garanties).

Gemeenschappelijke regelingen voeren gemeentelijk beleid en/of beheer uit op verschillende terreinen. Soms is het verplicht dat een gemeenschappelijke regeling dat doet, in casus bij de Veiligheidsregio, de GGD en de RUD. In andere gevallen is sprake van beleid dat een gemeente niet alleen dan wel niet doeltreffend kan uitvoeren. De deelname in het aandeelkapitaal van een aantal vennootschappen vloeit in hoofdzaak voort uit de maatschappelijke belangen die door deze vennootschappen worden (werden) nagestreefd.

Visie op verbonden partijen
De gemeenteraad heeft de volgende uitgangspunten bepaald bij het toetreden tot de verbonden partij.

• Bij samenwerking dient er focus te zijn op het perspectief en het belang van de Langedijkers. De raad vindt het belangrijk dat de burger de gemeente kent en dat de gemeente de burger kent.
• Beleid en regie moeten goed zijn ingeregeld in nieuwe samenwerkingsvormen. Steeds moet vooraf duidelijk zijn waar de gemeente op wil sturen en wat er moet worden gemonitord.
• De raad wil altijd zicht hebben (om daarmee greep te kunnen houden) op de inhoud, de kosten en de kwaliteit van het samenwerkingsinitiatief.

Samenwerken, door het op afstand zetten van één of meerdere taken van de gemeente betekent ook dat zeggenschap wordt opgegeven. De veel gehoorde roep om ‘grip’ te verkrijgen is dan een logisch uitvloeisel van het feit dat de verantwoordelijkheid voor (de uitvoering van) die taak wél bij de gemeente blijft liggen.

Samenwerking met Heerhugowaard
In 2020 is, in het kader van de ambtelijke fusie, de vorming van een nieuwe ambtelijke werkorganisatie aan de orde. Deze nieuwe werkorganisatie zal ook een verbonden partij van beide gemeenten zijn. Aangezien de vorming nog niet is geformaliseerd, zal opname in de paragraaf bij de eerstvolgende begroting geschieden.

Ontwikkelingen (boven)regionaal
Door de gemeenteraad is op 6 maart 2018 het besluit ‘Verbetering informatievoorziening door gemeenschappelijke regelingen aan raden’ genomen. Dit besluit is in het eerste half jaar door alle gemeenteraden van Noord-Holland Noord gelijkluidend genomen.
Deze besluitvorming heeft geleid tot de oprichting van de Regietafel NHN. In deze regietafel wordt aandacht besteed aan de goede samenwerking tussen gemeenschappelijke regelingen en gemeenten, de uitvoering van de raadsbesluiten voorbereid en er wordt aandacht geschonken aan de financiële uitgangspunten ten aanzien van de gemeenschappelijke regelingen. In 2019 zijn de eerste producten aan de raad voorgelegd, die voortvloeien uit het hier boven genoemde besluit, namelijk de Kadernota’s 2020  van de Gemeenschappelijke Regelingen. Eind 2019 wordt dit proces geëvalueerd en begin 2020 kan de raad de volgende kadernota's van de gemeenschappelijke regelingen tegemoet zien.

Wijziging Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr)
In het regeerakkoord is opgenomen dat de Wgr wordt aangepast om de politieke verantwoording over de gemeentelijke samenwerking te verbeteren. In augustus is het concept wetsvoorstel in consultatie gekomen en naar verwachting wordt het voorstel eind 2019 aan de Tweede Kamer aangeboden.

Risico-inventarisatie
Eind 2015 is gestart met het op regionaal niveau opzetten en uitvoeren van een risicoanalyse van de verbonden partijen, binnen de regio Alkmaar. Met deze analyse wordt het eenvoudiger een beeld te vormen welke partijen meer of minder aandacht behoeven en wordt het gevoel van ‘grip hebben op’ verbeterd.
De risico-inventarisatie en de analyse daarvan is uitgevoerd aan de hand van een vragenlijst waarin de risico’s zijn geïnventariseerd en beoordeeld op de volgende deelgebieden omgeving, politiek bestuurlijk belang, governance (het bestuur), financieel belang, organisatie, control & kwaliteit en tenslotte flexibiliteit.

Binnen de regio wordt nagedacht over de wijze waarop deze analyse kan worden geoptimaliseerd. Er zijn thans geen aanwijzingen dat deze risicoscore voor de betrokken GR’en substantieel is gewijzigd.